Οι περιορισμένες βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών προβληματίζουν ιδιαίτερα τους εμπλεκόμενους τοπικούς φορείς στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, αναφορικά με την ποσότητα των νερών που θα απαιτηθούν τους καλοκαιρινούς μήνες για την άρδευση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων στον κάμπο του Νέστου.
Κάθε χρόνο η Διεύθυνση Υδάτων ΑΜΘ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, που εδρεύει στην πόλη της Καβάλας, εκδίδει μια απόφαση, με την οποία γνωστοποιεί στη ΔΕΗ την ποσότητα νερού που πρέπει να αποδεσμευτεί από το φράγμα του Θησαυρού, βορειοανατολικά της Δράμας, για την άρδευση των καλλιεργητικών εκτάσεων. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η ΔΕΗ αποδεσμεύει όλο και μικρότερες ποσότητες λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων.
Κάθε χρόνο αποδεσμεύεται όλο και λιγότερο νερό
Όπως εξηγεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο διευθυντής Υδάτων Γιώργος Καμπάς, «όταν παρατηρείται μείωση των βροχοπτώσεων και κατ’ επέκταση πτώση της στάθμης του νερού στο φράγμα, η ΔΕΗ δεσμεύει τα νερά προκειμένου να εξασφαλίσει τα ενεργειακά αποθέματα της χώρας. Οπότε, κάθε χρόνο αποδεσμεύσει όλο και μικρότερες ποσότητες που είναι απαραίτητες για την άρδευση του κάμπου του Νέστου εντός των διοικητικών και γεωγραφικών ορίων της Καβάλας και της Ξάνθης. Έτσι, το 2021 αποδεσμεύτηκαν 168 εκατ. κυβικά νερού, το 2022, 130 εκατ. κυβικά και 2023, 110 εκατ. κυβικά νερού. Η μείωση αυτή φανερώνει έμπρακτα το πρόβλημα που υπάρχει από την έλλειψη βροχοπτώσεων και την εισροή υδάτων από άλλες πηγές».
Ο κ. Καμπάς δεν κρύβει ότι αν τους δυο επόμενους μήνες δεν υπάρξουν σημαντικές βροχοπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή, τότε ο όγκος των υδάτων που θα αποδεσμευτούν φέτος για άρδευση θα είναι πολύ μικρότερος από την περσινή χρονιά. «Πέρυσι αντιμετωπίζαμε το ίδιο πρόβλημα, αλλά μας έσωσαν οι έντονες βροχοπτώσεις του Μαΐου και του Ιουνίου. Έτσι, μπορέσαμε να καλύψουμε τη ζήτηση, διαφορετικά και το περσινό Καλοκαίρι θα είχαμε πρόβλημα» επισημαίνει με έμφαση. Πάντως ούτε πέρυσι ούτε φέτος είχαμε χιονοπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας αλλά και στη γειτονική Βουλγαρία που θα εξασφάλιζαν τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα».
Το πρόβλημα με τις εντατικές καλλιέργειες
Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα εκτιμήσεις και στην περίπτωση εκείνη που το επόμενο χρονικό διάστημα δεν υπάρξουν ικανές βροχοπτώσεις, η αποδέσμευση της ποσότητας νερού που απαιτείται για την άρδευση αναμένεται να κυμανθεί κάτω από τα 100 εκατ. κυβικά, φτάνοντας κοντά στα 70 εκατ. κυβικά νερού.
Η εκτίμηση αυτή, όπως υπογραμμίζει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με την επιστημονική του ιδιότητα (ως γεωπόνος) ο αντιπεριφερειάρχης Καβάλας Θόδωρος Μαρκόπουλος θα δημιουργήσει προβλήματα στην επιβίωση των καλλιεργειών. «Στο κάμπο του Νέστου», επισημαίνει ο κ. Μαρκόπουλος, «υπάρχουν κατά κύριο λόγο εντατικές καλλιέργειες όπως σπαράγγια, ακτινίδια, μποστάνια και μάλιστα οι καλλιέργειες αυτές παρουσιάζουν κάθε χρόνο μικρή αύξηση. Με το σενάριο των 70 εκατ. κυβικών νερού, οι ανάγκες της άρδευσης θα καλυφθούν οριακά, ενώ σε ένα δεύτερο επίπεδο θα έλεγα ότι πιθανόν να υπάρχει και μείωση της παραγωγής».
Τα τελευταία χρόνια, οι περιβαλλοντολόγοι επισημαίνουν το μεγάλο πρόβλημα της ανατροφοδότησης του υπόγειου υδάτινου ορίζοντα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης αυτό μεταφράζεται σε μείωση των βροχοπτώσεων και σε έλλειψη χιονοπτώσεων στο Φαλακρό, στο Παγγαίο αλλά και στη γειτονική Βουλγαρία, που επίσης έχει περιορισμένες βροχοπτώσεις και κατ’ επέκταση μειωμένη εισροή υδάτων προς τη χώρα μας μέσω του ποταμού Νέστου.
Η μεγάλη ωφέλεια του φράγματος του Θησαυρού
Το φράγμα του Θησαυρού διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιπλημμυρική προστασία των περιοχών που διασχίζει ο Νέστος, την άρδευση των αγροτικών εκτάσεων, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τον εμπλουτισμό των υδάτινων βιότοπων της περιοχής (οικολογική παροχή).
Πρόκειται για το μεγαλύτερο λιθόρριπτο (χωμάτινο) φράγμα των Βαλκανίων, που κατασκευάστηκε μεταξύ του 1986 και του 1996, ξεκίνησε να λειτουργεί το 1997 και έχει ύψος 175 μέτρα. Αυτό το κατατάσσει πρώτο στα Βαλκάνια κι ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης.
Η λίμνη που σχηματίζεται εκτείνεται κατά μήκος της παλιάς κοίτης του ποταμού, κάνοντας τον Νέστο να φαντάζει από ψηλά σαν θάλασσα. Τα νερά εισχωρούν στις κοιλάδες του Νέστου βόρεια του φράγματος έως τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Η ποσότητα των νερών που συγκρατούνται φτάνουν τα 700.000.000 κυβικά μέτρα, ενώ από αυτά αρδεύονται περί τα 200.00 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης.
Τα φράγματα και οι γεωτρήσεις άρδευσης στην ΑΜΘ
Να σημειωθεί ότι στην Ανατολική Μακεδονία υπάρχουν τέσσερα μεγάλα φράγματα: του Θησαυρού και της Πλατανόβρυσης που αλληλοσυμπληρώνονται, της Φωλιάς στον δήμο Παγγαίου, δυτικά της Καβάλας και των Λευκογείων, στον δήμο Κάτω Νευροκοπίου, βορειοδυτικά της Δράμας. Σε όλα τα παραπάνω η μείωση της στάθμης του υδάτινου όγκου είναι εμφανής ακόμη και διά γυμνού οφθαλμού, προκαλώντας σε ορισμένες περιπτώσεις τον έντονο προβληματισμό και την ανησυχία κατοίκων και φορέων.
Ο κ. Καμπάς υπογραμμίζει ότι η έλλειψη βροχών δεν επηρεάζει -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- τα αποθέματα νερού που είναι για πόση και προέρχονται κυρίως από γεωτρήσεις, κι αυτό αφορά όλες σχεδόν της περιοχές της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Μάλιστα, στη Θράκη, ο υφιστάμενος αριθμός γεωτρήσεων για άρδευση καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες που υπάρχουν. Επίσης, τα δυο φράγματα Καλύβα και Θεραπειό στην Ορεστιάδα, που τροφοδοτούνται από τον ποταμό Άρδα σε συμφωνία με τη γειτονική Βουλγαρία καλύπτουν επίσης ένα μέρος των αναγκών.
Το νερό δεν είναι ένας ανεξάντλητος φυσικός πόρος
«Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση» επισημαίνει ο διευθυντής Υδάτων ΑΜΘ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας και Θράκης και συνεχίζει: «αν δεν ανατροφοδοτείται ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας, τότε δεν θα αντιμετωπίζουμε πρόβλημα μόνο με την άρδευση αλλά ενδεχομένως και με την πόση. Η οικονομία και η ορθολογική χρήση του νερού απ’ όλους μας -πολίτες, αγρότες, καλλιεργητές, είναι η καλύτερη λύση για να μην βρεθούμε μπροστά σε δύσκολες καταστάσεις. Και επιπλέον πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας πως το νερό δεν είναι ένας ανεξάντλητος φυσικό πόρος».
